Rapora nazaran, Avrupa’da direkt yabancı yatırımlar 2020’den bu yana birinci sefer azalıyor lakin tekrar de geleceğe dair optimistlik hâkim. Araştırmaya katılan işletmelerin %72’si gelecek yıl Avrupa’da faaliyet göstermeyi yahut mevcut operasyonlarını genişletmeyi planladığını belirtiyor. Yatırımcılar tedarik zincirlerini tekrar yapılandırmak için öncelikle Güney ve Doğu Avrupa’yı odağına alırken, Türkiye yabancı yatırım projelerine nazaran yapılan sıralamada 375 proje ile dördüncü sırada bulunuyor.

Avrupa kapsamında yapılan direkt yabancı yatırımların en geniş ve uzun soluklu yıllık tahlili olan EY Avrupa Ülke Cazipliği Araştırması 2024 raporu; 2023 yılında Avrupa’ya yapılan direkt yabancı yatırımda (DYY) bir evvelki yıla nazaran %4, pandeminin yaşandığı 2019’a nazaran %11 düşüş yaşandığını gösteriyor. Avrupa’da direkt yabancı yatırımların büyük kısmının sırasıyla Fransa, İngiltere ve Almanya’da olduğu görülüyor ve toplam projelerin yaklaşık yarısını oluşturarak birinci üç sırayı bu ülkeler alıyor. DYY’nin Fransa’da 1.194 proje ile %5, Almanya’da 733 proje ile %12 azaldığı; fakat İngiltere’nin bu eğilimi aksine çevirip 985 proje ile %6’lık bir artış gerçekleştirerek Almanya’nın önüne geçtiği ve ikinci sıraya yerleştiği görülüyor. 

Rapora nazaran; 2023 yılı boyunca dünyanın dört bir yanındaki işletmeler 44 Avrupa ülkesinde 5.694 sıfırdan yatırım ve genişleme projesi açıkladı, 2022’de bu sayı 5.962’ydi. 2022’deki %1’lik ve 2021’deki %5’lik büyümeye kıyasla yıllık bazda %4’lük bir düşüş yaşandı. Yatırımlar 2017’deki tepe noktasına kıyasla %14 azaldı ve direkt yabancı yatırımlar sonucunda Avrupa’da yaratılan toplam istihdam sayısı bir evvelki yıla nazaran %7 azalarak 319.923’e düştü. 

Pandemiden sonra toparlanması beklenen Avrupa’ya yapılan direkt yabancı yatırımlar; ekonomik büyümenin yavaşlaması, enflasyonist dalgalanmalar, güç fiyatlarının artması ve jeopolitik ortamın hareketli olması nedeniyle 2020’den bu yana düşüşe geçti. Rapora nazaran şirketler, yatırım kararlarını etkileyen en değerli üç riskin; yasal düzenlemelerin getirdiği maliyet yükünün artması, güç fiyatlarının değişmesi ve siyasi istikrarsızlık olduğunu söylüyor. Bilhassa ankete katılan önderler, mevzuatlar gereği oluşan maliyet yükündeki artışın önümüzdeki üç yıl içinde Avrupa’nın çekiciliğine yönelik en büyük tehdit olduğunu düşünüyor. 

Fransa sakinleşiyor, İngiltere toparlanıyor ve Almanya ise bocalıyor

Avrupa genelindeki trend ile paralel olarak Fransa’daki yatırımların da %5 düştüğü görülüyor. Buna karşın, Fransa’da direkt yabancı yatırımlarla hayata geçirilen projelerle istihdamın %4 artması iş dünyasına yönelik ıslahatların yararlarını ve öteki Avrupa ülkelerine kıyasla nispeten sağlıklı bir iktisadının olduğunu ortaya koyuyor.

İngiltere‘nin de 2023 yılında direkt yabancı yatırım projelerinde %6’lık bir artışla Avrupa’nın olumsuz eğilimini bilakis çevirdiği görülüyor. Siyasi belirsizlik, yüksek enflasyon ve artan güç fiyatlarıyla geçen 2022’nin akabinde yatırımcılar, İngiltere piyasalarında istikrarın geri döndüğünü düşünerek bilhassa Londra’ya sadık olan yabancı yazılım ve BT sağlayıcıları sayesinde Londra, Paris’in üzerine çıkıp Avrupa’da en üst sırada yerini alıyor.

Almanya’daki direkt yabancı yatırımların ise 2023’te %12 azaldığı ve pandeminin başlangıcından bu yana istikrarlı bir düşüşe geçtiği görülüyor. Endüstriyel yatırımcılar; yaşanan sakinlik ortamı, yüksek güç fiyatları ve güç arz güvenliğine ait tasalar nedeniyle yatırımdan vazgeçiyor. Almanya’da bürokrasinin karmaşıklığı ve iş gücü maliyetlerinin yüksek olması, bu ülkenin daha fazla yabancı işletme çekme kapasitesinin önüne geçiyor.

Tedarik zincirlerindeki yeni düzenleme Güney ve Doğu Avrupa’ya yarar sağlıyor

Güney ve Doğu Avrupa’daki birçok ülke, işletmelerin tedarik zincirlerinin ve üretim faaliyetlerinin tekrar düzenlenmesinden kıymetli ölçüde yararlandı. İmalat projelerinin sayısı Avrupa genelinde bir ölçü azaldı; fakat İspanya, Türkiye, Polonya, İtalya, Sırbistan, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan’da artış görüldü. Dijital ve iş hizmetleri kesimlerine yapılan yatırımların yavaşlaması, Hollanda ve Belçika üzere bu alanlarda güçlü olan ülkelerdeki yatırımları da etkiledi. Rusya ile Ukrayna ortasındaki savaş, Romanya (-%13), Finlandiya’nın (-%32) yanı sıra Letonya (-%31) ve Litvanya (-%40) üzere Baltık ülkeleri de dahil olmak üzere birbirine komşu olan pazarlardaki yatırımları da etkilemeye devam ediyor.

Hizmet bölümlerinde direkt yabancı yatırım azalırken imalat dirençli görünüyor

Rapora nazaran; Avrupa’nın en büyük yatırım kesimleri olan yazılım ve BT hizmetleriyle ticari ve profesyonel hizmetlerdeki direkt yabancı yatırım projelerinin sayısının sırasıyla %19 ve %27 düştüğü görülüyor. Her ikisinin de müşterilerin kısıtlı bütçelerinden ve dış kaynak kullanımındaki genel düşüşten etkilendiği görülüyor. Buna rağmen kültür ve turizm dalına yapılan yatırımların 2023’te %130 artması ve pandeminin bitmesinin akabinde tüketicilerin, cümbüş ve seyahat harcamalarına dönmesi kesimin toparlanmasında tesirli oluyor. 

Türkiye güçlü performansı ile dikkat çekiyor

Rapora nazaran Türkiye direkt yabancı yatırım projelerinde %17’lik artış ile güçlü performans gösteren ülkeler ortasında yer alıyor. Sıralamada 2022 yılında 321 projeyle beşinci olan Türkiye’nin 2023’te 375 projeyle dördüncü sıraya yükseldiği görülüyor. 

EY Avrupa Ülke Cazipliği Araştırması 2024 raporunun Avrupa kıtası için değerli göstergeler içerdiğini   belirten EY Türkiye Strateji ve Kurumsal Finansman Bölüm Başkanı Özge Gürsoy Büyükavşar, “Doğrudan yabancı yatırımlar (DYY), Avrupa iktisadı için epey kritik bir ehemmiyete sahip. Avrupa’nın Gayri Safi Yurt İçi Hasılası’nın kıymetli bir hissesi direkt buna bağlı ve bu, DYY’yi Avrupa için canlı ve sürdürülebilir büyümenin temel bir bileşeni haline getiriyor. Rapora nazaran; Ankete katılanların geleceğe dair optimist bir bakış açısı bulunuyor. Yatırımcılar tedarik zincirlerini yine yapılandırmak için öncelikle Güney ve Doğu Avrupa’yı odağına alırken, Türkiye yabancı yatırım projelerine nazaran yapılan sıralamada 375 proje ile dördüncü sırada bulunuyor. Öte yandan rapor; Avrupa’nın yabancı yatırıma gereksinimi olduğunu, yatırımların ve iş dünyasının gelişmesi için gereken şartların yaratılmasında siyasi düzenleyicilerin şirketlerle birlikte çalışması, onlara dayanak olması gerektiğine dikkat çekiyor. Zira yabancı yatırım her vakit bir ülkeye istihdam yaratarak, yenilikçiliğe teşvik ederek ve ihracatı artırarak iktisadının gücünü inşa ediyor. 2023 yılında yatırım beklentilerinin zayıf kalmasına karşın de uzun vadede, gelecek için optimist olmak ismine birçok neden bulunuyor. Fakat Avrupa’nın, ABD ve Çin’in giderek sertleşen rekabeti karşısında, rekabetçi kalması için en kısa vakitte harekete geçmesi ve farklı adımlar atması gerekiyor” dedi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı