Yapay zekâ, hayatının her alana girdiği üzere biyoteknolojik ve genetik mühendisliği alanına da girdi. Yapay zekâ ve CRISPR teknolojisinin entegrasyonunu biyoteknolojik ihtilal olarak nitelendiren Biyogüvenlik Anabilim Kolu Lideri Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu, “Yapay zekâ, yeni CRISPR sistemlerinin keşfinde kullanılabilir, mevcut genetik data tabanlarını tarayarak daha tesirli CRISPR enzimlerini tanımlayabilir.” dedi. 

Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu: “Yapay zekâ takviyeli CRISPR teknolojisi, gelecekte az genetik hastalıkların tedavisinde yeni yollar açabilir ve yaşlanma ile ilgili hastalıkları genetik düzenlemeler yoluyla önleyebilir.”

Üsküdar Üniversitesi Bağımlılık ve İsimli Bilimler Enstitüsü Biyogüvenlik Anabilim Kolu Lideri Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu, yapay zekânın CRISPR (bir gen düzenleme yöntemi) teknolojisiyle nasıl entegre edildiği konusunda bilgi verdi.

Yapay zekâ ve CRISPR teknolojisi ilişkisi

“Yapay zekâ (YZ) ve CRISPR teknolojisi, biyoteknoloji ve genetik mühendisliği alanlarında ihtilal yaratan iki değerli yeniliktir.” diyen Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu, yapay zekanın CRISPR teknolojisinin aktifliğini artırmak için amaç genlerin belirlenmesi, genlerin hedeflenmesi için kullanılan kılavuz RNA (gRNA) tasarımı, data tahlili ve yorumlama üzere süreçlerde kıymetli bir rol oynadığını söyledi.

Yapay zekâ tabanlı araçlar, istenmeyen yan tesirleri minimize ediyor…

Yapay zekâ algoritmalarının, büyük biyolojik bilgileri tahlil ederek hastalıklarla bağlı genleri ve mutasyonları tanımlayabildiğini, böylelikle CRISPR’ın daha spesifik gayelere yönlendirilmesini sağladığını tabir eden Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu, “Ayrıca, yapay zekâ tabanlı araçlar, istenmeyen yan tesirleri minimize ederek daha hassas kılavuz gRNA’lar tasarlayabilir ve CRISPR ile yapılan gen düzenleme deneylerinin sonuçlarını süratli ve gerçek bir biçimde tahlil edebilir.” dedi.

CRISPR deneylerinin planlanmasında da kullanılıyor…

Yapay zekânın CRISPR deneylerinin planlanmasında ve optimizasyonunda da kullanıldığına dikkat çeken Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu, “Makine tahsili algoritmaları, evvelki deneylerden öğrenerek en tesirli deney protokollerini ve şartlarını önerir, bu da deneysel sürecin hızlanmasını ve maliyetlerin düşmesini sağlar. Bireylerin genetik profillerine dayalı şahsileştirilmiş tedaviler geliştirmede de yapay zekanın kıymetli bir katkısı vardır. Örneğin, DeepCRISPR üzere yapay zekâtabanlı araçlar, CRISPR kılavuz RNA’larının aktifliğini ve özgüllüğünü iddia etmek için derin öğrenme tekniklerini kullanır. Bu entegrasyon, genetik araştırmaların hızlanmasına, maliyetlerin düşmesine ve tedavi imkanlarının genişlemesine katkı sağlar.” diye konuştu.

Yapay zekâ tabanlı araçların CRISPR sistemlerinin geliştirilmesine tesirleri…

Yapay zekâ tabanlı araçların, CRISPR sistemlerinin geliştirilmesinde değerli yenilikler ve iyileştirmeler sağlayabileceğini kaydeden Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu, “Yapay zekâ algoritmaları, CRISPR sistemlerinin gaye genleri daha hassas bir biçimde tanımlamasına ve hedeflemesine yardımcı olarak genlerin yanlış hedeflemesinin azaltılmasını ve istenmeyen mutasyonların önlenmesini sağlar. En tesirli kılavuz RNA (gRNA) sekanslarını tasarlayarak CRISPR aktifliğini artırabilir ve potansiyel yanlış maksat tesirlerini minimize edebilir. Ayrıyeten, yapay zekâ büyük ve karmaşık bilgi setlerini süratli ve tesirli bir biçimde tahlil ederek düzenlemelerin muvaffakiyet oranını kestirim edebilir ve sonuçları yorumlayabilir. Bu, araştırmacıların deneyleri optimize etmelerine ve daha yeterli sonuçlar elde etmelerine yardımcı olur.” tabirlerini kullandı.

Daha tesirli CRISPR enzimlerini tanımlayabiliyor

“Yapay zekâ, yeni CRISPR sistemlerinin keşfinde kullanılabilir, mevcut genetik data tabanlarını tarayarak daha tesirli CRISPR enzimlerini tanımlayabilir.” diyen Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu, “Birden fazla geni birebir anda amaç alarak kombinasyonel gen düzenleme stratejileri geliştirebilir ve deneysel tasarım ile optimizasyon süreçlerini güzelleştirebilir. Şahsileştirilmiş gen tedavileri geliştirmede CRISPR teknolojisine yardımcı olurken, otomatikleştirilmiş sistemler sayesinde yüksek verimli gen düzenleme süreçleri sağlar.” diye konuştu.

Genetik hastalıkların tedavisinde kullanılabiliyor

“Yapay zekâ takviyeli CRISPR teknolojisi, tıp alanında çeşitli hastalıkların tedavisinde büyük potansiyele sahiptir. Yapay zekânın CRISPR teknolojisi ile entegrasyonu, gen düzenleme süreçlerinin daha hassas ve tesirli olmasını sağlar.” diyen Yılancıoğlu, hangi hastalıkların tedavisinde kullanılabileceğini de şöyle anlattı:

“Bu teknolojinin uygulama alanları ortasında genetik hastalıkların tedavisi (orak hücre anemisi, kistik fibroz, Duchenne musküler distrofisi), kanser tedavisi (T-hücre modifikasyonu ve onkolitik virüsler), enfeksiyon hastalıkları (HIV ve hepatit B üzere viral enfeksiyonlar), nörolojik hastalıklar (Huntington hastalığı ve ALS) ve kalp-damar hastalıkları (hiperkolesterolemi ve ateroskleroz) bulunmaktadır. Örneğin, CRISPR beta-talasemi, retinitis pigmentosa ve spinal müsküler atrofi (SMA) üzere hastalıkların tedavisinde kullanılabilir.

Nadir genetik hastalıkların tedavisinde yeni yollar açabilir!

Yapay zekâ takviyeli CRISPR teknolojisinin, hassasiyet ve spesifiklik, sürat ve verimlilik, şahsileştirilmiş tıp üzere avantajlar sağlayabileceğinin de altını çizen Yılancıoğlu, “Yapay zekâ algoritmaları, büyük bilgi setlerini tahlil ederek en tesirli gen düzenleme stratejilerini önerir ve şahsileştirilmiş tedaviler geliştirir. Gelecekte, ender genetik hastalıkların tedavisinde yeni yollar açabilir ve yaşlanma ile ilgili hastalıkları genetik düzenlemeler yoluyla önleyebilir ve CRISPR teknolojisinin birleşimi, tıp alanında geniş bir yelpazede hastalıkların tedavisinde ihtilal yaratabilir ve daha hassas, tesirli tedavi metotlarının ortaya çıkmasını sağlayabilir.” halinde konuştu.

Genetik araştırma süreçlerini de hızlandırıyor…

Yapay zekâ ve CRISPR teknolojisinin birlikte kullanımının, genetik araştırmaların geleceğini derinden şekillendirecek birçok yenilik ve ilerleme potansiyeli sunduğunu da vurgulayan Yılancıoğlu, “Yapay zekâ takviyeli CRISPR, gen düzenleme süreçlerinin hassasiyetini artırır, yanlış hedefleme üzere sıkıntıları azaltır ve en uygun kılavuz RNA’ları tasarlayarak CRISPR’ın aktifliğini artırır. Yapay zekâ, büyük genomik bilgi setlerini tahlil ederek hastalıklarla bağlı genetik varyantları tanımlamada ve yeni genetik amaçların keşfinde kıymetli bir rol oynar. Bu, genetik hastalıkların tedavisinde yeni yaklaşımlar geliştirilmesine imkan tanır. Ayrıyeten, yapay zekâ ve CRISPR teknolojileri, bireylerin genetik profillerine dayalı şahsileştirilmiş tedavi stratejileri geliştirir, genetik araştırma süreçlerini hızlandırır ve verimliliği artırır.” sözlerini kullandı.

Genetik biliminde daha evvel hayal bile edilemeyen keşiflere de yardımcı…

Doç. Dr. Kaan Yılancıoğlu, yapay zekânın, genetik düzenlemelerin tesirlerini simüle etmek ve modellemek, genetik düzenlemelerin muhtemel risklerini ve etik problemlerini kıymetlendirmek için de kullanılabileceğini belirterek, kelamlarını şu biçimde tamamladı:

“Bu, genetik araştırmaların daha inançlı ve etik standartlara uygun bir formda yapılmasını sağlar. Yapay zekâ ve CRISPR’ın birlikte kullanımı, kompleks hastalıkların genetik temellerini daha uygun anlamaya ve genetik biliminde daha evvel hayal bile edilemeyen keşifler ve tedavi teknikleri geliştirilmesine yardımcı olabilir. Bu teknolojiler, genetik hastalıkların tedavisinde ihtilal niteliğinde yenilikler getirirken, tıpkı vakitte genetik araştırmaların kapsamını ve derinliğini artırır.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı