Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dekan Yardımcısı ve Sürece Teknolojisi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. M. Tolga Dinçer, kültür ve deniz balıkçılığı, Türkiye’de balık yetiştiriciliği ve balık tüketimi konusunda değerli bilgiler verdi.
Türkiye’de kişi başına düşen su eserleri tüketiminin dünya ortalamasına nazaran düşük olduğunu tabir eden Prof. Dr. Dinçer, “Türkiye’de su eserleri tüketimi bölgelere nazaran farklılık göstermekle birlikte, 2023 yılında kişi başı yıllık su eserleri tüketimi 7 kilogram olarak kayıtlara geçmiştir. Değişen tüketici tercihleri, teknolojideki ilerlemeler ve gelir artışları ile birlikte son 60 yılda su eserleri tüketimi gözle görülür oranda artmıştır. Dünyada balık tüketimi, 1961 yılında kişi başına 9 kilogram iken, 2020 yılında 20,2 kilograma yükselmiştir. Kişi başı su eserleri tüketiminin yüzde 75’i balıklardan, yüzde 12’si yumuşakçalardan, yüzde 13’ü kabuklu deniz eserlerinden karşılanmıştır. Ülkeler ortasında balık tüketim ölçüsündeki farklılığın tüketicilerin gelir düzeyinden ve beslenme kültüründen kaynaklandığı tespite edilmiştir. Düşük gelirli, besin açığı bulunan ülkelerde 2019’da kişi başına balık tüketimi 5,4 kilogram olarak tespit edilirken, orta gelirli ülkelerde 15,2 kilogram, yüksek gelirli ülkelerde ise 26,5 kilogram olduğu Dünya Besin Örgütü (FAO)’nun kayıtlarında görülmektedir.
“Avrupa’da tüketilen 4 balıktan 1’i Türkiye’den”
Türkiye’nin balık üretiminde başkan pozisyondaki ülkelerden birisi olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Dinçer, “Türkiye’nin ürettiği çiftlik balığı, başta Avrupa Birliği ülkeleri olmak üzere dünya çapında 100’e yakın ülkeye ihraç edilmektedir. Türkiye’deki balık yetiştiricilik dalının dayandığı 3 cins; alabalık, çipura ve levrektir. Avrupa’da alabalık yetiştiriciliğinde birinci ve deniz balıklar yetiştiriciliğinde ise bazen birinci bazen ikinci sırada yer alan Türkiye, her vakit lider konumdadır. Avrupa Birliği üye ülkelerinin balık tezgâhlarındaki her 4 balıktan 1 adedinin Türk balığı olması bunun en çarpıcı göstergesidir. Dünyanın en hoş kıyılarına ve iç su alanlarına sahip ülkemizde su eserleri üretimi 2023 yılında bir evvelki yıla nazaran yüzde 18,6 artarak 1 milyon 7 bin 921 ton olarak gerçekleşmiştir. Su eserleri üretiminde avcılıktan elde edilen eser ölçüsünün azalıp, yetiştiricilikten elde edilen eser ölçüsünün artış göstermesi, global manada da üretimin hakikat yönelimde olduğunu göstermektedir. Bu yönelimde hiç kuşkusuz yetişmiş su eserleri mühendislerinin hissesi çok ancak çok büyüktür. Türkiye’nin su eserleri ihracatında 2023 maksadı olan 1 milyar dolarlık ihracat sayısına, yaklaşık 100 ülkeye gerçekleştirilen ihracat sonucunda 1,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin marka bedeli olan Türk somonu konusunda 3 yıldır devam eden kıymetli çalışmalar sonucunda bu balığın üretimi, bir evvelki yıla nazaran yüzde 45 artarak 66 bin tonu geçmiştir. 2024 yılı sonunda 100 bin tonluk bir üretim kapasitesine ulaşılması beklenmektedir” diye konuştu.
“Doğa balığı ile yetiştiricilik balığı ortasında değerli bir fark yok”
Yapılan bilimsel çalışmaların, tabiat balığı ile yetiştiricilik balığı ortasında tez edildiği üzere kıymetli farklılıkların bulunmadığını gösterdiğini söyleyen Prof. Dr. Dinçer, “Balık ve su eserleri tüketiminin yararları açısından ön plana çıkan omega 3, tüm balığın toplam beden yükünün yüzde 0,5 ile yüzde 5 oranını kapsamaktadır. Bu noktada yalnızca balık tüketiminin yararı denilince omega 3’ü temel almak eksik bir yaklaşım olacaktır. Gerek rahat sindirilebilir protein yapısı gerek ise yüksek protein içeriğinin yanında, balığın derisinde ve kemiklerinde bulunan mineral içeriği de özel bir besin olduğunu göstermesi bakımından hayli kıymetlidir. En varlıklı omega 3 ve omega 6 kaynakları yağlı ve pelajik balık cinsleridir; ama bu ülkemizde her geçen gün gelişen su eserleri yetiştiricilik kesimi eserlerinde olmadığı manasına gelmez. Levrek ve çipura balıklarının beyaz etli balıklar olması ve doku, kas ortasında depolanan çoklu doymamış yağ asidi ölçülerinin sardalya ve hamsi üzere balıklara nazaran daha düşük olması, bu cinslerin kıyaslanması ismine yanılgıdır. Yanlışsız kıyaslama tabiattan yakalanan çipura yahut levrek ile yetiştiriciliği yapılan çipura yahut levreğin kendi içerisinde karşılaştırılmasıdır. Yapılan bilimsel çalışmalar, tabiat balığı ile yetiştiricilik balığı ortasında sav edildiği üzere değerli farklılıkların olmadığını göstermiştir” dedi.
“Dezenformasyonlar bölüme ziyan veriyor”
Kültür balıkçılığı ile ilgili dezenformasyonlar olduğunu söyleyen Prof. Dr. Dinçer, “Yurt dışında talep gören balıkların tüketilmesinin sıhhat açısından ziyanı yok. Bu balıkların birçok bilimsel çalışma ile yararları ortaya konulmuştur. Balık çiftliklerinin birinci suram evresinde 10’un üzerinde farklı kurumdan müsaade alınması gerekir. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından üretimden paketlemeye kadar her basamak tertipli olarak denetlenmektedir. Kimi ülkelerde balıklara uygulanan genetik müdahaleler Türkiye su eserleri yetiştiricilik kesiminde uygulanmamaktadır. Lakin birtakım yayın organlarında farklı uzmanlık alanına sahip kimi şahısların çiftlik balığı tüketimine yönelik olarak yanılgılı telaffuzlarla Türkiye su eserleri kesimine ve münasebetiyle bu hususta emek, para ve vakit harcayan insanlara karşı büyük haksızlık yaptıklarını ve basında yer alan haberlerin su eserleri yetiştiriciliği kesimini olumsuz etkilediği bilinmelidir. Son 15 yılda yapılan yatırımlar ile sayılı ülkede mevcut olan bir teknoloji kullanarak neredeyse tabiattan yakalanan balıkların yarı fiyatına gelecek bir bedelle halkımıza satışa sunulan bu balıkların, birçok bilimsel çalışma ile yararları ortaya konulmuştur” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
News
